1941

Na de Februaristaking laat de Duitse bezetter zijn masker vallen. In een redevoering in het Concertgebouw op 3 maart 1941 laat Seyss-Inquart er geen twijfel over bestaan: ‘Mit uns oder gegen uns, ein Dritte gibt es nicht mehr.’ Nederland moet ‘nazificeren’.

De Nederlanders ondervinden in hun werk, vrije tijd en op straat steeds meer hoe het is om onder een dictatuur te leven. Duizenden verenigingen en stichtingen worden gedwongen opgeheven. Ook wordt het dagelijks leven schraal. Veel producten worden gerantsoeneerd, zoals aardappelen, chocola en sigaretten.

De duimschroeven worden aangedraaid. De anti-Joodse maatregelen volgen elkaar in snel tempo op. Joden worden in de loop van 1941 op alle fronten buiten de samenleving gesloten. Maatschappelijk isolement als eerste stap richting deportatie.

In het voorjaar van 1941 doen geruchten over een geallieerde invasie de ronde. Velen hopen op een spoedige Duitse nederlaag. In augustus wordt gezegd dat Hitler gevlucht is naar Japan en Goering in een gesticht is opgenomen. Dat blijkt niet waar te zijn. Wel valt nazi-Duitsland in juni de Sovjet-Unie binnen en wordt in december Pearl Harbour gebombardeerd door de Japanners, waardoor Amerika betrokken raakt bij de oorlog. Het dagelijks leven wordt ondertussen steeds minder alledaags.

1941 is het tweede deel van een zesdelige serie over Nederland in de Tweede Wereldoorlog en de gevolgen daarvan voor het dagelijks leven. De serie wordt gerealiseerd in samenwerking met het NIOD, Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies. Vanaf 2015, 75 jaar nadat Nederland werd bezet, verschijnt er jaarlijks een boek dat de gebeurtenissen van één oorlogsjaar nauwkeurig beschrijft. In maart 2015 verscheen het eerste deel: 1940, verwarring en aanpassing, over de Duitse inval, het verloop van de strijd, de capitulatie en de komst van de Duitse troepen en een Duits bestuur. Wat betekende dit voor de negen miljoen inwoners van ons land?

Rijk geïllustreerd met uniek beeldmateriaal uit de beeldbank van het NIOD.