Tante Bertha
De val van een Rotterdamse verzetsmoeder
‘De moeder van het Rotterdams verzet’
Bertha Margaretha van der Hof-Kooijman werd na de oorlog gelauwerd als ‘de moeder van het Rotterdams verzet’. In illegale kringen had ‘Tante Bertha’ een heroïsche reputatie, met name omdat een gewelddadige knokploeg haar villa als uitvalsbasis voor overvallen en liquidaties gebruikte.
Het dubbelleven van een gevallen ‘soldatenmoeder’
Maar al snel kwamen er barsten in haar imago. Tante Bertha zou geld en goederen die Joodse landgenoten haar tijdens de bezetting in bewaring hadden gegeven, verduisterd hebben. Ook zou ze Joden hebben beloofd naar Zwitserland of Engeland te helpen ontsnappen, om ze vervolgens in de handen van de Duitsers te spelen. Nog geen twee jaar na de bevrijding zat de moeder van zeven kinderen achter de tralies, om een paar jaar later toch te worden vrijgesproken.
In Tante Bertha. De val van een Rotterdamse verzetsmoeder ontrafelt Gerard Groeneveld het dubbelleven van tante Bertha en komt de waarheid eindelijk aan het licht.
Over de auteur
Gerard Groeneveld (1956) doet onderzoek naar culturele en militaire collaboratie, nazipropaganda en oorlogsfotografie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij is schrijver van Rotterdam Frontstad (2016) en Nach Holland (2018). Recent publiceerde hij Het Onderwater Cabaret. Satirisch verzet van Curt Bloch (2023). Voor Tante Bertha baseerde hij zich onder andere op CABR-archieven.
Gerard Groeneveld over Tante Bertha bij de Historische BoekenCast
Inhoudsopgave Tante Bertha. De val van een Rotterdamse verzetsmoeder
Vooraf 7
Bertha en Anton 11
De broeder met de zender 17
De manke 31
‘Wie den moed heeft, volge mij!’ 47
De weg naar Engeland 57
Zwanenzang voor de Leeuwen-Garde 79
Absoluut veilig 91
De Ploeg Jos 121
Overvallen 133
Normen en waarden verschuiven 149
Een drievoudige liquidatie 157
Barsten in de muur 169
Het onderzoek 181
De arrestatie 195
De processen 203
Dankwoord 213
Noten 214
Bronnen 232
Illustratieverantwoording 235
Personenregister 236
Reviews 'Tante Bertha'
In de media
‘Als historicus blijft Groeneveld op voldoende afstand en laat hij de bronnen spreken. Dat maakt het verhaal er niet minder om, maar eerder overtuigender. Groeneveld toont met zijn boek op heldere wijze wat er ook zonder directe mondelinge getuigenissen allemaal duidelijk gemaakt kan worden met de veelbesproken bronnen uit het CABR.’ – Biografieportaal
‘Het levensverhaal van Tante Bertha geeft duidelijk aan dat er veel schakeringen zijn tussen goed en fout.’ – Reformatorisch Dagblad
‘Pas tachtig jaar na de bevrijding lijkt de tijd rijp voor het complete beeld van deze Rotterdamse verzetsvrouw en verraadster. Gerard Groeneveld vertelt het op een overzichtelijke en objectieve wijze, op basis van uitgebreid archiefonderzoek. Dat Bertha na lezing van alle feiten toch on(be)grijpbaar blijft, ligt zeker niet aan hem, maar aan het feit dat ze in geen enkel vakje lijkt te passen.’ – TracesOfWar.nl
‘Het boek van Gerard Groenveld geeft aan dat de lijn tussen goed en kwaad soms heel dun is. Bertha van der Hof-Kooyman, moeder van zeven kinderen, toonde tijdens de Tweede Wereldoorlog zowel moed als hebzucht.’ – de Kanttekening
Gerard Groeneveld bij OVT op NPO Radio 1 over de val van een Rotterdamse verzetsmoeder
Gerard Groeneveld bij Chris Natuurlijk op RTV Rijnmond over zijn nieuwe boek
Groepsinterview in VOL van Boeken: De grijstinten van de oorlog
