Het woord aan de verbeelding (3e druk)

Inhoud

Voorwoord 5

Inleiding 11

1 De zelfdeterminatietheorie 15

1.1 Inleiding 15

1.2 Autonome versus gecontroleerde motivatie 16

1.3 Basisbehoeften: verbinding, autonomie en competentie 20

1.4 Het verband tussen verbinding, autonomie en competentie 26

1.5 Het belang van zelfdeterminatie voor sociaal werk 27

1.6 Samenvatting 28

2 Spel en zelfdeterminatie 31

2.1 Inleiding 31

2.2 Spelen 32

2.3 Spelen en autonomie 36

2.4 Spelen en competentie: vertrouwen en uitdaging 40

2.5 Spel: verbinding 46

2.6 Speelsheid in de puberteit: zich gezien voelen of bekeken worden 51

2.7 Samenvatting 51

3 Flow 55

3.1 Inleiding 55

3.2 Flow: speelsheid, verstilling en prestatie? 55

3.3 Wat is flow precies? 58

3.4 Flow versus ‘normale concentratie’ en entropie 61

3.5 Optimale uitdaging: stress, verveling of flow 63

3.6 Functies van flow 66

3.7 Het gevaar van smartphones en games: de hyperfocus 68

3.8 Samenvatting 70

4 De polyvagaaltheorie: stressregulatie en verbinding 73

4.1 Inleiding 73

4.2 Spanningsregulatie en het autonoom zenuwstelsel (azs) 74

4.3 De flexibiliteit van het azs: zelfregulatie 76

4.4 Azs en ons veiligheidssysteem 78

4.5 Verstoring van flexibiliteit: gevangenschap 81

4.6 Sociale veiligheid, glimmers en triggers 84

4.7 De ander: vriend of vijand? 85

4.8 Coregulatie: een ingang voor interventies 87

4.9 Spelen in en met de werkelijkheid: animatie 91

4.10 Activeren van de nervus vagus: de vrijplaats 97

4.11 Samenvatting 98

5 De vrijplaats 101

5.1 Inleiding 101

5.2 Betekenisvelden 102

5.3 Wat zijn vrijplaatsen? 103

5.4 Verschijningsvormen van vrijplaatsen 106

5.5 Spel en de kunsten: drie hoofdvormen 115

5.6 Games 118

5.7 Kenmerken van vrijplaatsen 120

5.8 Samenvatting 124

6 Hanteren van vrijplaatsen 127

6.1 Inleiding 127

6.2 De aantrekkingskracht van games 127

6.3 Vrijplaatservaringen: iets beleven 130

6.4 Arrangeren van een vrijplaatsactiviteit 132

6.5 Arrangeren van vrijplaatsen: het hanteren van appèls 133

6.6 Een indeling in appèls: hart, hoofd, handen en samen 136

6.7 Arrangeren van vrijplaatsen: het hanteren van structuur 143

6.8 Speelruimte 146

6.9 Hoe te komen tot een goed arrangement? 148

6.10 Samenvatting 149

Integrerende epiloog van hoofdstuk 1 tot en met 6 151

7 Leren als creatief proces 155

7.1 Inleiding 155

7.2 Betekenis en referenties 155

7.3 Creatief proces: op weg naar iets nieuws 158

7.4 Het sociaal constructivisme: leren als een creatief proces 160

7.5 Leren en helpen bij leren als (co)creatief proces 164

7.6 Mini-creatieve processen, een voorbeeld 166

7.7 Creatieve processen: de dubbele diamant 168

7.8 Ervaringsleren als ingang voor creatieve processen 172

7.9 Expliciet ervaringsleren: het model van Kolb 174

7.10 Alledaagse en vrijplaatservaringen als ingang 177

7.11 Samenvatting 179

8 Woorden en beelden in de communicatie 181

8.1 Inleiding 181

8.2 Communiceren met woorden en beelden 183

8.3 Innerlijke beelden: verbeelding 185

8.4 Het ervarend en het rationeel systeem 187

8.5 Verbale taal en zintuiglijke communicatie 190

8.6 Drie zintuiglijke talen: muziek, beeldtaal en lichaamstaal 191

8.7 Aspecten van communicatie volgens Schulz von Thun 196

8.8 De bijzondere mogelijkheden van video 198

8.9 Samenvatting 199

9 Narratief werken 201

9.1 Inleiding 202

9.2 Wat is narratief werken? 203

9.3 Verhalen uitlokken via ankers 206

9.4 Vormgeven aan verhalen 208

9.5 De vertelling als anker 210

9.6 Narratieve en dialogische ruimte 212

9.7 Metaforen 214

9.8 De narratieve dialoog 215

9.9 Een narratieve vrijplaats: mensen van vlees en bloed 218

9.10 Samenvatting 219

Literatuur 221

Trefwoordenregister 225

Over de auteur 229