Hechtingsstijlen en hun impact op de liefde

Wat is hechting?

De hechtingstheorie gaat ervan uit dat onze behoefte om ons met een ander te verbinden, in onze genen zit en zelfs al in de baarmoeder ontstaat. De Britse psychiater John Bowlby ontdekte dat we door de evolutie zijn geprogrammeerd om een aantal specifieke mensen in ons leven toe te laten en hen tot onze dierbaren te maken. Hij opperde ook dat mensen die zich met anderen konden verbinden grotere overlevingskansen hadden. Degenen die samen waren met iemand die veel om hen gaf, overleefden vaker wel dan niet, en gaven hun voorkeur voor het aangaan van intieme banden door aan hun nageslacht. Hechting staat dus voor (een gevoel van) veiligheid en verklaart bijvoorbeeld waarom een klein kind in paniek raakt als het zijn moeder kwijt is. We zijn allemaal gehecht en hebben behoefte aan verbinding, alleen de manier waarop en de mate waarin we gehecht zijn, verschilt.

Hechtingsstijlen

Dat we ons op verschillende manieren hechten, is niet zo vreemd als je eenmaal weet dat hechting te maken heeft met overleven en veiligheid. Wat we nodig hebben om te overleven, hangt immers af van onze situatie en omgeving. Hoe we ons hechten wordt hoofdzakelijk in onze baby- en peutertijd bepaald. Het is afhankelijk van hoe er in het prille begin voor ons is gezorgd, of onze ouders of verzorgers gevoelig waren voor onze behoeften en er adequaat op reageerden of juist emotioneel afwezig en onberekenbaar waren. Daarnaast weten we nu dat hechting ook wordt beïnvloed door ervaringen op latere leeftijd. In alle gevallen kan gehechtheid in drie hoofdcategorieën worden ingedeeld: veilige hechting, angstige hechting en vermijdende hechting. Daar kunnen we nog een vierde, zeldzamere hechtingsstijl aan toevoegen: de angstig vermijdende hechting. Deze hechtingsstijlen bepalen op welke manier je intimiteit in liefdesrelaties waarneemt en erop reageert.

Veilige hechting

Als je ouders sensitief en beschikbaar waren en adequaat reageerden op de signalen die je als baby of peuter gaf, dan zou je een veilige hechtingsstijl moeten hebben. Een veilige hechting betekent dat je je, ook als volwassene, prettig voelt bij intimiteit. Je bent warm, liefdevol en benaderbaar voor de ander. Wie met jou een relatie aangaat kan rekenen op emotionele stabiliteit en geen grote pieken en dalen.

Angstige hechting

Angstige hechting ontstaat als je ouders inconsequent waren in hoe ze op jouw behoeften als kind reageerden. In je latere leven betekent het dat je weliswaar hunkert naar intimiteit, maar dat je tegelijkertijd ook vaak piekert over je relatie en het vermogen van je partner om jouw liefde te beantwoorden.

Vermijdende hechting

Als je ouders of verzorgers afstandelijk en star waren en niet op jouw behoeften als kind reageren, zou je een vermijdende hechtingsstijl moeten ontwikkelen. Wie vermijdend gehecht is, ervaart intimiteit als het verlies van zijn onafhankelijkheid en gaat nabijheid zo veel mogelijk uit de weg. Ben je vermijdend gehecht dan laat je de ander, ook in een liefdesrelatie, nooit echt dichtbij komen.

Angstig vermijdende hechting

Maar een heel klein percentage van alle mensen is angstig vermijdend gehecht. Zij wíllen zich wel graag emotioneel binden maar durven het niet als puntje bij paaltje komt. Deze mensen hebben last van bindingsangst.

Botsende hechtingsstijlen

Het inzicht dat mensen sterk variëren in hun behoefte aan intimiteit en nabijheid en dat die verschillen tot botsingen leiden, levert ons ook een nieuwe manier op van kijken naar liefdesrelaties. Als twee mensen een volledig tegenovergestelde intimiteitsbehoefte hebben, is die relatie meestal geen lang en zeker geen gelukkig leven beschoren. Toch blijkt uit onderzoek dat iemand met een vermijdende hechtingsstijl zich juist vaak aangetrokken voelt tot iemand met een angstige hechtingsstijl – en andersom! Een verklaring hiervoor kan zijn dat beiden op deze manier bevestigd worden in hun overtuiging. De vermijdende overtuiging is: ‘Zie je wel, anderen zijn eropuit om mijn onafhankelijkheid te ondermijnen’ en de angstige overtuiging luidt: ‘Zie je wel, mijn liefde wordt niet beantwoord en hij/zij zal mij verlaten’. Vaak wordt de relatie beëindigd maar herhaalt het script zich in de volgende relatie. Zonder inzicht in je eigen hechtingsstijl en die van de ander, is het erg lastig om deze patronen te doorbreken. Als je eenmaal inziet dat je angstig gehecht bent en daardoor altijd op je hoede, zul je ook zien dat je veel beter af bent met een veilig gehecht persoon die beschikbaar is, geen tegenstrijdige signalen afgeeft en je geruststelt. Stap twee is dan het herkennen van de veilige hechtingsstijl bij anderen. Zo leg je de basis voor een evenwichtige en gelukkige relatie.