Werken met Leren Veranderen

Voorwoord 9

1 Introductie: Werken met Leren Veranderen 11

 Literatuurtips Introductie: Werken met Leren Veranderen 24

Deel I

Werken met het kleurendenken

 Inleiding 31

2 Botsende logica’s — Erna Scholtes 39

3 Veranderen als een blauw-ig proces — Rudy Kor 43

4 Aandachtige betrekkingen — Andries Baart 49

5 De echte organisatieontwikkelaars? — Ernst Drukker 57

6 Witwerk. Van Malevich tot De Caluwé — Mieke Moor 65

7 Empirische data uit de kleurentest — Léon de Caluwé 73

8 Werken met de kleuren — Hanna Boersema-Vermeer 79

9 Er was eens … een sprookje — Léon de Caluwé 85

10 Kleuren in organisaties zichtbaar maken — Gertjan de Groot 91

11 Een kleurrijke vakantie — Léon de Caluwé 95

12 De kleurentest en het kleurenverhaal in tienertaal — Simone Lugtmeijer 101

 Literatuurtips Werken met het kleurendenken 107

Deel II

Diagnose: proces van waarnemen en begrijpen

 Inleiding 113

13 Meer zien door meervoudig te kijken — Juliska van Rossum en Rik Braams 123

14 The color changing card trick — Hans Vermaak 129

15 De kunst van het betekenis scheppen. Marco Polo en Kublai Khan

volgens Italo Calvino — Bart van Rosmalen 133

16 De antropologische wijze van onderzoeken en diagnosticeren — Jacqueline Franssens 139

17 Wat is hier aan de hand? — Hoe maak ik een diagnose? — Hanneke Elink Schuurman 147

18 Diagnose bij crises in ziekenhuizen — Hein Abeln en Maret van der Wees 153

19 Actieonderzoek: continu diagnosticeren ter bevordering van twijfel — Wouter Landman, Roderik Kouwenhoven en Mirjam Brussen 165

20 Participatieve diagnose. De spanning tussen kwaliteit van het

(leerproces en kwaliteit van het eindresultaat — Jelger Spijkerboer 173

21 Kijken met de systeembril — Marijke Spanjersberg 181

22 Gebruik van organisatieopstellingen als vorm van diagnose — Jan Jacob Stam 191

23 Opstellingen, drie gemakkelijk toepasbare vormen — Jan Jacob Stam 197

24 Het vermogen om te verdragen. Over jezelf als instrument — Odette Moeskops 203

 Literatuurtips Diagnose: proces van waarnemen en begrijpen 210

Deel III

Zoeken naar de kern en bepalen van de veranderstrategie

 Inleiding 215

25 Storytelling; Zoektocht naar collectieve betekenisgeving om tot de kern van een

verandervraagstuk te komen — Carla Vliex 233

26 Sprookje om de kern van het vraagstuk eigen te maken — Gertjan de Groot 239

27 Toespitsen en openhouden van de kern van het vraagstuk. De kunst van het maken

van tegenstrijdige bewegingen — Gertjan Schuiling en Ella Thierry 247

28 Werken met rijke beschrijvingen van betekenisvolle gebeurtenissen — Hans Vermaak 257

29 Op zoek naar de hefboom! — Gertjan de Groot 265

30 Zicht krijgen op blokkades voor ambities met behulp van causale diagrammen —

Robin van Wijck en Gertjan de Groot 271

31 Dilemma’s en ontwerpvragen bij het maken van een causaal diagram — Hanna Boersema-Vermeer 285

32 Het vormgeven van verandering: een serie van acht korte videolezingen — Hans Vermaak 293

33 Redeneren met veranderstrategieën — Kilian Bennebroek Gravenhorst en

Maya van den Heuvel 297

34 Wikken en wegen bij het bepalen van een veranderstrategie. Een gesprek tussen drie veranderaars — Mieke Reidinga, Hanneke Elink Schuurman en Petra Haartsen 301

35 Op basis van de kern interventies bepalen: vier illustratieve cases — Léon de Caluwé 313

 Literatuurtips Zoeken naar de kern en bepalen van de veranderstrategie 319

Deel IV

Veranderingen vormgeven: enkelvoudige en samengestelde interventies ontwerpen

 Inleiding 325

36 Bijeenbrengen van belangen — Hein Abeln 337

37 Een leergeoriënteerde benadering voor het ontwerp van een Shares Service Center: op zoek naar de balans tussen de veranderkleuren — Léon de Caluwé,

Anneke Eurelings en Petra Haartsen 345

38 Een zoektocht naar buitengewoon goede gesprekken tijdens grootschalige

evenementen — Theo Hermsen en Han van Bussel 357

39 Storytelling als middel om koers te bepalen met kernwaarden — Dorine Wesel 367

40 Culture Game — Tanja ten Berge 371

41 Contemplatieve dialoog — Dorine Wesel 377

42 Reconstructiemethode: reflecteren op de werkvloer — Birgit Dewez 381

43 Inspiratie voor de creatieve veranderaar — André Schaminée 385

44 Veranderen zonder woorden. Dans als niet-talige interventie — Peter Rombouts 399

45 Pendelen. Of: hoe je heen en weer beweegt tussen het muzische en het gewone — Bart van Rosmalen 407

46 Game: de menselijke factor bij veranderingsprocessen — Sandra de Koning 415

 Literatuurtips Veranderingen vormgeven: enkelvoudige en samengestelde

interventies 422

Deel V

Verandertrajecten tot leven brengen. Praktijkverhalen van begin tot eind

 Inleiding 429

47 De spanning tussen meebewegen en patroondoorbrekend handelen — Hanna Boersema-Vermeer 435

47a Over kleuren en patronen. Reflectie op ‘De spanning tussen meebewegen en

patroondoorbrekend handelen’ — Mieke Reidinga 447

47b Reactie op Over kleuren en patronen. Reflectie op ‘De spanning tussen meebewegen

en patroondoorbrekend handelen’ — Hanna Boersema-Vermeer 451

48 De ziel terug in de zorg — Gertjan de Groot en Yolande van der Veer 453

48a Kritische reflectie op ‘De ziel terug in de zorg’ — Jan den Bakker 463

48b Reactie op Kritische reflectie op ‘De ziel terug in de zorg’ — Gertjan de Groot en

Yolande van der Veer 467

49 Werken met Pleinen. Een succesvol verandertraject in de gemeente Utrecht —

Nelleke Metselaar 473

49a Reflectie op ‘Werken met Pleinen. Een succesvol verandertraject in de gemeente Utrecht’. Reflectievragen en -antwoorden — Hanna Boersema-Vermeer en Gertjan de Groot met reacties van Nelleke Metselaar 485

50 Met gezond verstand problemen in de stad te lijf — Simen van der Goot 491

50a Een conceptuele reflectie op ‘Met gezond verstand problemen in de stad te lijf’ — Wouter Landman 505

50b Reactie op Een conceptuele reflectie op ‘Met gezond verstand problemen in de stad te lijf’ — Simen van der Goot 509

51 Hoe twee ‘infiltranten’ de synergie omarmen … — Jan Griffioen 511

51a Sien & Guy kritisch beschouwd. Reflectie op ‘Hoe twee ‘infiltranten’ de synergie

omarmen’ 525

 Literatuurtips Verandertrajecten tot leven brengen. Praktijkverhalen van begin

tot eind 528

 Over de auteurs 534

 Dankwoord 541

 Register 543