Handboek openbaarheid van bestuur

Artikel 110 Grondwet bepaalt dat de overheid bij de uitvoering van haar taak openbaarheid betracht. Er bestaan verschillende vormen van openbaarheid. De Wet open overheid (Woo), die de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) per 1 mei 2022 heeft vervangen, geeft algemene regels voor de openbaarheid op verzoek van bij bestuursorganen berustende informatie. Verder biedt de Woo de grondslag voor het door de overheid uit zichzelf verstrekken van informatie (actieve openbaarmaking). Er kunnen belangen zijn die zich tegen openbaarmaking verzetten. De Woo en voorheen de Wob geven daarvoor regels. Belangrijk is dat in de Woo nu een recht op overheidsinformatie is opgenomen.

In de Grondwet en de organieke wetten zijn bepalingen opgenomen over de mate van openbaarheid van het (inlichtingen)verkeer tussen bestuurders en vertegenwoordigende lichamen (politieke openbaarheid). De belangrijkste vraag daarbij is wanneer een bestuurder, zoals een minister, mag weigeren om inlichtingen te verstrekken of zich mag beperken tot slechts vertrouwelijk verstrekken daarvan. In bestuurlijke voorbereidingsprocedures en in procedures bij de bestuursrechter gelden regels over toegang tot relevante stukken (procedurele openbaarheid). In procedures waarbij de overheid partij is, doen zich vragen voor als: welke stukken dient de overheid aan de rechter te verstrekken en onder welke omstandigheden mag de overheid dat weigeren of bepalen dat alleen de rechter van de stukken kennisneemt?

Dit handboek bevat een uitvoerige beschrijving van de juridische aspecten van ieder van de vormen van openbaarheid, aan de hand van de wetsgeschiedenis, rechtspraak en literatuur. Daarmee wordt diepgaand inzicht geboden in de vragen van openbaarheid van overheidsinformatie en beperkingen daarop die bij deze vormen van openbaarheid spelen. In deze nieuwe druk wordt de overvloedige rechtspraak besproken en toegelicht. Veel van die rechtspraak gaat over de Wob, maar die rechtspraak blijft voor een belangrijk deel relevant voor de toepassing van de Woo. Daarnaast is veel aandacht voor de wetsgeschiedenis van de Woo en de wijzigingen die deze wet met zich brengt.