Joseph Evers over financieel-economisch herstel

Uit de inleiding van Kleine handleiding tot financieel-economisch herstel van Joseph J.M. Evers

De aanleiding voor het schrijven van Kleine handleiding tot financieel-economisch herstel is de zich voortslepende crisis, de stagnerende economie en natuurlijk de kans op herhaling van dit ontwrichtende drama. Aan boeiende boeken geen gebrek. Over de ondergang van ABN AMRO en recent over SNS Reaal is meeslepend geschreven. Ze laten de lezer achter in verbijstering, maar bieden weinig uitzicht op herstel. Dat laatste is precies wel de focus van deze Kleine handleiding, die gaat over het financiële stelsel, het frustrerende woud van wettelijke regelingen en het politieke bedrijf. De Kleine handleiding is bedoeld voor hen die de actualiteit volgen en die vinden dat het de politiek aan elan ontbreekt.

Ik heb mijn Kleine handleiding gebaseerd op een flink aantal studies, op berichten in de media en op vele suggesties, zoals die onder andere te vinden zijn in Het Financieele Dagblad, het economenblad Economisch Statistische Berichten en het internettijdschrift Me Judice. Ik heb daar eigen ideeën aan toegevoegd; de meeste daarvan zijn trouwens al eerder gepubliceerd in deze media. Ik heb mijn bevindingen geordend vanuit mijn achtergrond op het gebied van bedrijfsprocessen en de wiskunde die nodig is om daar wat van te maken. Ook dat maakt de Kleine handleiding anders dan andere geschriften over de crisis.

De politiek heeft veel aandacht besteed aan de banken en aan de ontwikkeling van regelingen om het financieel-economische stelsel weer op de rails te krijgen. De voorstellen op Europees niveau lijken adequaat, maar de bankenlobby blijkt ze steeds weer te kunnen blokkeren. Banken willen vooral winst. Daarmee blijven wij gevangen in een riskant, parasitair stelsel. Een terugblik in vogelvlucht geeft zicht op de stand van zaken en op wat er op dat gebied specifiek in Nederland nog mis is.

De Nederlandse bancaire sector is extreem groot, veel groter dan elders. Dat is duur en griezelig riskant. Hoe zit dat? Een oorzaak ligt onder andere in het fiscale stelsel, dat het aanhouden van schulden stimuleert en bovendien enorm veel fiscaal geld opstapelt in pensioenfondsen. Er is geld genoeg, maar kennelijk niet voor woningen. Dat kan echt anders.

Het economisch herstel wordt ook danig geblokkeerd door tal van ingewikkelde wettelijke regelingen, die dikwijls slecht werken. De politieke beleidsproductie is hoog, maar er wordt te weinig aandacht geschonken aan de bedrijfsmatige uitvoering. Juist daar gaat het vaak mis, hoewel er wel degelijk structureel iets aan te doen valt. Maar hoe?

De uiteindelijke machinerie voor beleidsvorming is de politiek. In deze machinerie zullen de voorstellen moeten ‘landen‘. Hoe werkt dit? Is een voorstel wel rechtmatig? Hoe zijn voorstellen te formuleren zodat zij in de beslissingsprocessen een kans maken? Misschien helpt framing: het agressief en uitvergroot poneren van een stelling in de vorm van slogans met een emotionele lading. Niets voor wetenschappers, maar essentieel om een maatschappelijke discussie op gang te krijgen.

De Kleine handleiding reikt elf voorstellen aan die in principe direct uitvoerbaar zijn en waarvan sommige aansluiten op het huidige beleid. Bij elkaar kunnen zij het financieel-economische landschap verbeteren. Mensen en bedrijven krijgen meer vrijheid om hun zaken te regelen, tegen lagere kosten. Geld is weer flexibel in te zetten, wat goed is voor bedrijven en zelfstandigen. De overheid kan met haar begroting binnen de Europese normen blijven en voldoende ruimte overhouden voor renderend stimuleringsbeleid. Kortom, ruimte voor creativiteit.

Uit de lage opkomst bij de gemeentelijke verkiezingen en uit het verlies van de regeringscoalitie blijkt dat veel kiezers het kabinetsbeleid wantrouwen. Maar het kan anders. Hopelijk draagt de Kleine handleiding bij tot een betere publieke communicatie, tot het opruimen van belemmerende vooroordelen en tot een effectief, houdbaar herstel. Hoewel het manuscript in maart 2014 werd voltooid, zijn er sindsdien in verband met de actualiteit nog enkele aanvullingen aan toegevoegd.