Patronen doorbreken in teams

Teams in organisaties presteren vaak onder de maat. Met de Team Konfrontatie Methode (TKM) kan de samenwerking binnen zo'n team worden verbeterd door collectieve bewustwording en patroondoorbreking. Kenmerkend voor de methode is dat het team zelf het onderzoek uitvoert en de veranderingen doorvoert. De coach helpt bij dit collectieve leerproces, maar trekt niet zelf de conclusies. Met de TKM worden 'groeven van gedrag' onderzocht: patronen van samenwerking die zich steeds weer herhalen. Er bestaan collectieve verhalen over deze patronen (wat teamleden bindt) die worden verteld door collectieve stemmen (wat teamleden van elkaar verwachten). Tegelijkertijd zijn er in elk team en in elk teamlid ook afwijkende stemmen die kunnen zorgen voor vernieuwing. Met TKM krijgen die een kans, zodat ze hun vernieuwende werk kunnen doen waarmee de heersende, ingegroefde patronen, worden doorbroken. Zo kan een team zich vernieuwen. In dit boek wordt de methode stapsgewijs, mede aan de hand van een aantal cases, uiteengezet. Deze recensie is geschreven door C.M. Manni.

Zit u met uw team in een conflict of klinkt er in uw achterhoofd soms een stem die zegt : “We moeten eigenlijk als team het eens een keer anders doen” ? Dan is het zeker de moeite waard het boek van Peter Zomer te lezen. Het is bedoeld als een inleiding tot de TKM en richt zich op managers en teamcoaches/adviseurs. Maar ik denk dat iedereen die in een team werkt meer inzicht geeft in het functioneren van zich zelf en zijn/haar team. Zelf werk ik al een tijd niet meer in een team, maar had met terugwerkende kracht als nog een aantal ‘ah’ ervaringen.

Beantwoordt het boek daarmee aan het doel: “Coaches en adviseurs kennen de TKM zodanig dat zij eigen interventies kunnen ontlenen aan wat ze gelezen hebben. Voor een integraal toepassen van de methode is wellicht meer training en oefening nodig, maar dit boek is een goed begin!”
Zonder die laatste regel, zou mijn antwoord volmondig nee zijn. Het boek (en de TKM) biedt veel inzicht in teampatronen en hoe teams zich zelf daarin vast kunnen zetten. Ook krijgt de lezer een goed beeld van de voordelen van deze methode. Alhoewel ik de schrijver kan volgen in zijn keuze voor de opbouw van het boek, hij volgt de opbouw van de methode, vind ik daar juist de zwakke plek van het boek. In de eerste hoofdstukken loop je als lezer het risico vast te lopen in de meetmethode en daarmee de ++ en de - -, van de teampatronen. Althans zo verging het mij. Het boek werd voor mij pas interessant toen ik dat deel maar even liet voor wat het was en de praktijkvoorbeelden las.

TKM biedt een stap voor stap methode waarbij teams zich bewust worden van hun gezamenlijke verhalen en de daarbij horende waardebepalingen. Vervolgens benoemt het team gezamenlijk de deviante stemmen, die de vastgelopen patronen kunnen doorbreken. Het systematisch (op welke manier dan ook) deze deviante stemmen aan het woord laten, geeft ruimte voor ander gedrag en werkwijze.

Het boek voorziet ook in een handige handleiding om uw eigen manier van werken op basis van de TKM te ontwikkelen. Hierin staat ook een suggestie tot ontsnapping aan de cijfers, voor teams (en begeleiders) die niet van cijfers houden. Dit blijft een beetje aan de magere kant, het zou de moeite waard zijn daar in een vervolg dieper op in te gaan en wat meer alternatieven te bedenken.

Deze recensie is geschreven door Glenny Sijlbing, loopbaancoach

De ‘same old story” in teams: kunnen teamleden daar iets aan doen?
Daar draait het om in dit boek.
Zomer is in 2006 gepromoveerd op de Team Konfrontatie Methode en al snel kwam de vraag of hij zijn proefschrift beschikbaar wilde maken voor ‘de buurman’. De TKM is een erg praktische methode dus zou hij ook bruikbaar moeten zijn voor een groter publiek.
Het resultaat mag er zijn. Een mooi compact en praktisch boek!

Zomer is in staat om alle facetten van de TKM te duiden in bruikbare theorieën en werkvormen.
En alles draait erom dat het team zich bewust wordt van hinderlijke patronen in de samenwerking en gemotiveerd wordt om die zelf te gaan doorbreken met behulp van de TKM of van onderdelen van de TKM.

Het boek bestaat uit een inleiding en 5 hoofdstukken.
In de hoofdstukken 1 t/m 3 komt in elk hoofdstuk een onderdeel van het TKM proces aan de orde. Respectievelijk: de collectieve verhalen van een team en de dynamiek die daarvan uit gaat,  de collectieve stemmen in een team en hun werking, samenwerkingspatronen uitgedrukt in een systeemdiagram en de werking van deviante ( afwijkende) stemmen. In het vierde hoofdstuk gaat de auteur in op de TKM als methode en in het laatste hoofdstuk staat hij stil bij de validatie (het waarmaken van een verandering) en legt hij een link naar organisatieontwikkeling en de bruikbaarheid van de TKM daarbij.

Aan het eind van elk hoofdstuk geeft Zomer een oefening die de lezer zelf kan doen om de theorie te vertalen naar zijn of haar eigen concrete situatie. Het zijn bruikbare oefeningen die ook als zelfstandig onderdeel heel bruikbaar zijn in het proces van teamontwikkeling of gedragsverandering van een team.
Door deze oefeningen te doen, wordt de theorie direct toepasbaar en gaat de wijze van werken nog meer leven. Het is op een zodanige wijze beschreven dat je er haast wel mee aan de slag moet. Het nodigt uit om eens na te denken over het team waar jij als lezer verantwoordelijk voor bent of mee te maken hebt. Het kan een nieuwe kijk geven verwacht ik.

Zomer is in staat om in heldere bewoordingen de filosofie van de TKM uit te leggen. Hij weet in gewone taal te vertellen hoe de dynamiek in teams werkt en hoe dat te beïnvloeden is. Ook als men niet bekend is met de ZKM of met de TKM is het een heel bruikbaar en toegankelijk boek.
Doordat eerst elk onderdeel van de TKM uitvoerig aan bod komt, wordt de TKM als methode een herkenbaar en helder verhaal in hoofdstuk 4.

Nog een kritische noot: in het hoofdstuk over de validatie legt de auteur een link naar de veranderkleuren van De Caluwé en Vermaak. Hij deelt de validatie opdrachten in volgens deze kleuren. Het is een manier om er naar te kijken, maar omdat de auteur zich in het boek niet bindt aan indelingen of andere methodieken, komt het voor mij een beetje als een verassing. Het had ook zonder die indeling gekund, juist omdat de methode helemaal uitgaat van dat wat het team inbrengt, los van indelingen, blauwdrukken e.d.

Het boek is interessant voor managers, managementtrainers, adviseurs en coaches. Door het lezen van dit boek herkent de lezer sneller de zich herhalende problematiek in het team en krijgt een beter gevoel voor oplossingsrichtingen schrijft Zomer in de inleiding. Ook zal de lezer eigen interventies kunnen ontlenen aan wat hij of zij  gelezen heeft. Ik vind dat de auteur daarin geslaagd is.

Het is zeker een boek dat niet alleen geschikt is voor mensen die kennis hebben van de ZKM en de TKM maar een boek wat elke manager, teamcoach en adviseur kan ‘voeden’.

Deze recensie is geschreven door Aaltsje de Jong.

Ik vind het boek echt een aanvulling op bestaande modellen en theorieën over teams. Hoewel de opbouw van het boek erg logisch is, vind ik het niet altijd even `makkelijk` om te lezen. Het boek wisselt veelvuldig tussen theoretische, `blauwe` beschrijvingen die ik soms (met name in het begin van het boek) erg taai vind en herkenbare verhalen en voorbeelden uit de praktijk die prettig zijn om te lezen. (Dat zegt overigens ook iets over mijn eigen leerstijl.) De TKM vind ik als gedachtegoed heel interessant, maar ik denk dat het voor de studenten/managers waar ik les aan geef te hoog gegrepen is om dit zonder uitgebreide training in de praktijk te brengen. Om de TKM goed toe te kunnen passen zijn veel meer vaardigheden nodig dan het `afwerken van de checklists`. Dat blijkt ook wel aan het eind van het boek waar de schrijver uitgebreide praktijkvoorbeelden beschrijft waarin iets pragmatiser met de methode wordt omgegaan dan hij aan het begin van het boek suggereert.
Dat elk hoofdstuk met opdrachten wordt afgesloten is helemaal van deze tijd. Het maakt het boek actiever.

Ik denk dat het boek voor managers van waarde kan zijn om inzicht te krijgen in teams. De grootste waarde van het boek is denk ik voor ervaren trainers, teamcoaches, adviseurs. Nogmaals, voor hen is het TKM een aanvulling op bestaande modellen en theorieën over teams.

Deze recensie is geschreven door Drs. A.Y. (Astrid) Vrolijk-de Mooij MCM, verandermanager, trainer, adviseur, coach