Het handboek strategisch coachen

Coaching is een in belang sterk toegenomen verschijnsel in de samenleving, bijvoorbeeld de coaching van werknemers in hun werkomgeving. Dit uitstekende hand- en studieboek over coaching bestaat uit twee delen. Het eerste gedeelte bevat acht uitgebreide hoofdstukken over de theoretische aspecten van coaching. Aan de orde komen bijvoorbeeld onderwerpen als: wat is coaching, het driepartijencontract tussen werkgever, werknemer en coach, de professionele aanpak van een coach, transactionele analyse en systeemtheoretische onderwerpen. Dit eerste gedeelte bevat tal van praktijktips, nuttige vragenlijsten en dergelijke. In het tweede gedeelte gaat de auteur, die onder meer als psycholoog en psychtherapeut werkzaam is, op bijzondere aspecten van coaching, zoals de coaching van teams en de coaching van lastige mensen en leerlingen en tal van ethische dilemma`s die zich kunnen aandienen. Het boek is gedegen, veelomvattend, met een gemakkelijke pen geschreven en het getuigt van een grote praktijkervaring van de auteur. Het is bruikbaar in zowel de studie als de praktijk van de coaches. Mr. P.e. van Schelven

Velen zullen Maarten Kouwenhoven vanuit de TA wereld kennen maar voor degene die hem nog niet kent een korte introductie: Maarten is psycholoog, psychotherapeut, management consultant en internationaal erkend opleider. Hij is redacteur en uitgever van de driedelige serie handboeken Transactionele Analyse in Nederland, daarnaast heeft hij in diverse vaktijdschriften gepubliceerd. Coaching krijgt door dit boek een heldere en eigen plek. Duidelijk is uitgelegd wat het verschil is tussen psychotherapie en coaching: bij coaching gaat het om een ontwikkelingsvraag waarbij de coach zich richt op het 'gezonde' deel van de gecoachte. Zoals de auteur het beschrijft: psychotherapie is probleemgericht, strategisch coachen is doelgericht. Voor coachen is theoretische en methodische kennis nodig die uitgebreid en systematisch in het handboek Strategisch Coachen wordt beschreven. Het boek is niet alleen bedoeld voor coaches maar ook voor gecoachten, medewerkers, leidinggevenden, P&O functionarissen enz. Eén hoofdstuk is specifiek geschreven voor docenten en een ander voor artsen. Het boek is opgebouwd uit twee delen: In deel 1 worden de basisprincipes van het strategisch coachen uitgelegd: Wat is coachen, wat is een strategie en welke voorwaarden zijn er voor het traject nodig? Coachen op de mens-as en de taak-as. De theoretische modellen: de Transactionele Analyse, de systeemtheorie en de ethologie. Analyse van de coachvraag of het een probleem is op individueel, relationeel of systeemniveau. Het contact (op de mens-as; het moet klikken tussen de coach en de gecoachte). Het contract waarin in de gemaakte afspraken en verantwoordelijkheden van alle partijen zijn vastgelegd. In deel 2 worden de toepassingsgebieden beschreven: De simulatiemethode (coachen als spel) waarmee de gecoachte ingewikkelde en lastige situaties kan oefenen en interne belemmeringen leert te overwinnen. Het ontwikkelingsproces van individu, team of organisatie, beschreven volgens de S-curve (een groeicurve gebaseerd op de interactie met de omgeving). Coachen van een team, rekening houdend met de ontwikkelingsfasen waarin het team zich bevindt. Coachen van lastige medewerkers. Zij worden vergeleken met bepaalde dieren en hun gedrag. Het coachen van leerlingen door docenten. De coachtechniek is gebaseerd op positief sanctioneren. Coachen van herstelgedrag bij patiënten. Herstelgedrag is te leren door het verschaffen van informatie en oefenmogelijkheden naast medicatie. Coachen van ethische dilemma's. Keuzes die gemaakt moeten worden in het omgaan met tegenstrijdige waarden. Onze bevindingen: Het handboek Strategisch Coachen is een compleet boek waarin alle aspecten en facetten van het coachen worden belicht. Het hele coachproces wordt beschreven: van de kennismaking t/m afsluitende rapportage. De auteur maakt een duidelijk onderscheid tussen de mens-as (counselingmatrix) en de taak-as (coachmatrix). Beide methodieken zijn stapsgewijs uitgewerkt en samen vormen ze een compleet methodisch antwoord op de coachvraag. De coachmatrix is een prachtige uitvinding. Het is de positieve tegenhanger van de miskenningsmatrix. De gecoachte vult zelf de vakken in de matrix in met feiten, problemen, doel en actieplan en wordt hierdoor 'gedwongen' om miskenningen op te heffen en probleemoplossend te denken. Het Kippentrappetje (de combinatie van de stappen op de mens-as en op de taak-as) maakt de vier coachfasen inzichtelijk. De verschillende vragenlijsten en de vele praktijkvoorbeelden helpen om het inzicht van de coach en de gecoachte te vergroten over bijvoorbeeld: soorten behoeften, arbeidssatisfactie, werksituatie, werksfeer, wensen met betrekking tot de werksfeer, Drivers en opsporen van negatieve scriptbesluiten, teamfasen. Waar we erg veel plezier om hebben gehad is het hoofdstuk strategisch coachen van lastige lieden. Het menselijk gedrag is vergeleken met het gedrag van verschillende diersoorten. Erg leuk om te lezen, herkenbaar en door middel van de coach matrix wordt het betreffende dier tot op het bot geanalyseerd. Daardoor krijgt de lezer handvatten (acties in de coach matrix) om het dier 'aan de voet' te houden. Wij hebben allebei bij Maarten Kouwenhoven een keer de workshop Strategisch Coachen gevolgd en ,hebben aan den lijve ondervonden hoe effectief het coachen als spel is. De simulatiemethode, zoals in dit boek uitgewerkt, is een verrassende methode om de beide hersenhelften van de gecoachte te activeren. Het begint met het tekenen van bijvoorbeeld de werksituatie (gang, kamers, plaats van de bureaus enz.) en het kiezen van de poppetjes die de mensen in de tekening moeten voorstellen. Het effect is verbluffend: op het moment dat wij onszelf, als poppetje gingen bewegen over de plattegrond van de werkplek, voelden we ook alsof we op de werkplek waren. En doordat je ogen en je aandacht alleen gericht zijn op de plattegrond, blijf je ook gefocust op het doel en word je niet afgeleid door de omgeving. De coach speelt de rol van de persoon met wie je iets wilt uitwerken. Door de veilige oefensituatie kun je ervaren hoe het gesprek zou kunnen verlopen, welke emoties er gaan opspelen enz. Omdat het om een oefensituatie gaat, mag de gecoachte fouten maken die later in de realiteit voorkomen kunnen worden. Deze vorm van vrijuit experimenteren vanuit de verschillende invalshoeken biedt veel permissie, protectie en potentie. Conclusie Strategisch Coachen, het handboek is compleet, helder, leerzaam en zeer toepasbaar. Het biedt een methodisch referentiekader waarmee iedere beginnende of gevorderde coach zich verder kan professionaliseren. Er is veel literatuur over coaching. Dit boek onderscheidt zich in de manier waarop de methodiek, gebaseerd op de Transactionele Analyse, de systeemtheorie en de ethologie, is geïntegreerd. Het geeft de coach een theoretisch fundament waarmee hij alle coachvragen in de juiste context weet te plaatsen en waarop hij zijn strategie effectief af kan stemmen. Het hoofdstuk 'Coachen van lastige leerlingen' biedt scholen een methodiek om grensoverschrijdend en onacceptabel gedrag van scholieren vanuit een ik ben OK, jij bent OK houding te benaderen. Een plan van aanpak voor een school breed beleid en met praktische handvatten voor de leerkracht. De probleemoplossende sanctie is een geweldige vondst van de auteur die landelijke aandacht verdient. Het biedt een werkbaar alternatief voor de probleembevestigende vicieuze cirkel waar leerkrachten en leerlingen vaak in verzeild raken. Het hoofdstuk 'Coachen van herstelgedrag' is vooral bedoeld voor artsen en therapeuten om cliënten te coachen naar gezond probleemoplossend gedrag. Beide hoofdstukken zijn toepassingsgebieden die in onze ogen een eigen boek verdienen. Nu bestaat het risico dat docenten en artsen, voor wie deze hoofdstukken zeer waardevol zijn, dit boek niet zullen lezen omdat uit de titel en achterflap onvoldoende blijkt dat deze thema's besproken worden en dat is jammer. Het boek smaakt naar meer in die zin dat het boek de behoefte oproept: Dit wil ik in de vingers krijgen, en wat heb ik daar voor nodig? Het uitnodigende zit in het feit dat de auteur het boek geschreven heeft vanuit de grondhouding: ik als schrijver ben OK, jij als lezer bent OK en de gecoachte is OK. Recensie door Jos ten Vergert en Martin de Raad Jos ten Vergert (trajectbegeleider/ loopbaan coach bij Visio Het Loo Erf, revalidatiecentrum voor blinden en slechtzienden te Apeldoorn. Zij heeft de driejarige TA opleiding bij A.N.I.T.A. gevolgd en bereidt zich nu voor op het CT.A. examen) en Martin de Raad (freelance trainer/coach, opgeleid in TA bij A.N.I.T.A. eind jaren 80, Gestaltmethodiek en cognitieve training (RET)

De betekenis van het woord `coaching` houdt in principe al iets strategisch in. Het gaat om een beweging, het gaat (veelal) om concreet handelen en actie ondernemen. Een coachingsproces vindt plaats gedurende een bepaalde periode waarin men van A naar B gaat, waarin men een of meerdere doelen wil bereiken. Van te voren wordt een plan gemaakt, een strategie geconcipieerd. `Strategisch coachen` is dus eigenlijk een beetje dubbelop. `Het handboek strategisch coachen` is daarmee gewoon een handboek coaching, maar daarom niet minder verplichte kost voor een ieder die het vak goed wil beheersen.

Een titel kan onmogelijk de volledige inhoud van een boek dragen, dit bewijst eens te meer het boek `Het handboek stategisch coachen` van Maarten Kouwenhoven. Het strategische zit `m dus al in het woord coaching. Verder eigenlijk specifiek alleen in het rijtje vragen in het begin van het boek: `waar sta ik, waar wil ik naartoe en hoe ga ik dat doen?` In dit begin legt Kouwenhoven uit wat hij allemaal gaat behandelen. Dat is veel en daar komen ook heel veel rijtjes bij. Honderden. Alles wordt opgesomd, kort onder woorden gebracht, ingedeeld en opgedeeld.

Daarmee zijn we meteen beland bij het grote euvel van dit boek: in vaak veel te stellige en soms zelfs botte bewoordingen worden zaken opgesomd, nogal willekeurig in schema gebracht en getypeerd. Dat is jammer want tegelijkertijd bevat het boek een schat aan informatie voor de beginnende coach.

Niet alleen komt de ontstaansgeschiedenis aan bod van een aantal theorieën die kunnen worden ingezet bij coaching, zoals Transformationele Analyse, Ethologie en Systeemdenken. Ook geeft Kouwenhoven in duidelijke en heldere taal weer waar een coach aan moet voldoen, wil hij of zij effectief zijn. Deze, in dit geval complete en treffende opsomming van kenmerken, neem ik hier in zijn geheel over. Want wellicht kan het van belang zijn voor de inspanningen door beroepsorganisaties om tot certificeringen in coachingsland te komen.

`De effectieve coach:
- Benadrukt de persoonlijke kracht en verantwoordelijkheid van de gecoachte. Hij doet dat door de gecoachte in de ik-vorm te laten spreken.
- Niet: `Het overkwam me`, maar `Ik liet dat gebeuren.`
- Niet: `Jij maakt me boos`, maar `Ik erger me.`
- Niet: `Ik kan niet,` maar `Ik wil niet.`
- Zorgt voor een veilige, beschermende context.
- Beloont probleemoplossend gedrag.
- Biedt steun.
- Gebruikt humor en vermijdt galgenhumor. Met galgenhumor wordt bedoeld: lachen om gebeurtenissen en gedrag die scriptbevestigend zijn en daardoor kunnen worden versterkt.
- Doet dingen voor, zodat de gecoachte ze na kan doen.
- Spreekt heldere en duidelijke taal.
- Legt uit wat hij doet en waarom hij dat doet.
- Overlegt met de gecoachte.
- Vraagt toestemming daar waar nodig.
- Maakt onderscheid tussen fantasie en realiteit.
- Vraagt bij aannames of de gecoachte zijn gedachten heeft getoetst.
- Stimuleert de gecoachte om iets te vragen om duidelijk te maken dat een actie tot een doel kan leiden (omdat een coach niet helderziend is).
- Confronteert tegenstrijdigheden.
- Maakt onderscheid tussen denken en voelen en tussen wat de gecoachte zegt en zijn lichaamstaal (als de gecoachte bijvoorbeeld lachend zegt dat hij boos is).
- Kan strategisch denken en is analytisch.
- Maakt gebruik van specifieke technieken.
- Gebruikt duidelijke procedures, zoals tijdsgrenzen, een financieel contract, wie aan wie rapporteert, enzovoort.
- Is zich bewust van eigen motieven en gedragingen.
- Is vriendelijk.
- Kan improviseren.`

Daarmee heeft hij wat mij betreft zijn punt gemaakt, maar helaas wordt dit door het boek heen ietwat ondermijnd door onevenwichtigheid in taal, stijl en aanpak van diverse onderdelen en tegenstrijdigheden. Zo maakt Kouwenhoven veelvuldig gebruik van dieren en hun gedrag om mensen en hun gedrag te typeren. Dat is een risicovolle exercitie en het is maar weinigen gegund dit tot een rake vergelijking te maken. (Een voorbeeld van een geniaal boekje is in dit kader `Het verliefde lichaam` van Michel Onfray, dat helaas nog alleen in de ramsj verkrijgbaar is (en bovendien niet echt over coaching gaat).) Hoe dan ook, mede door de nogal afgemeten stijl van Kouwenhoven, bereikt hij niet het beoogde doel.

Het meer praktische deel gaat over het coachen van verschillende soorten mensen en in verschillende soorten contexten (loopbaancoaching, teamcoaching, lastige mensen, leerlingen, van ziekte herstellenden en coaching van ethische kwesties). Opvallend is wel dat hij hierbij de dierenvergelijking alleen inzet bij de lastige mensen. De laatste delen van het boek verschillen verder ook dusdanig van aanpak, opbouw en taalgebruik, dat het wellicht een idee is om daar aparte boeken van te maken. De deelgebieden zijn er interessant genoeg voor en waar Kouwenhoven niet verzandt in opsommen, rijtjes opdreunen en zinnen aan alle kanten inkorten, is hij bewonderenswaardig scherp, toegankelijk en duidelijk.
Deze recensie is geschreven door Drs. Mirjam Windrich. Zij studeerde Nederlandse taal en letterkunde en filosofie aan de Universiteit van Amsterdam. Na gewerkt te hebben in de boekhandel en uitgeverij en aan de universiteit richtte zij haar eigen coachings- en therapiepraktijk op.

Veelzijdig en boeiend
Een zeer prettig en leesbaar handboek, helder en vlot geschreven.
Vooral de (vaak) herkenbare voorbeelden maken dit boek een prettig naslagwerk. Maarten Kouwenhoven heeft zichzelf overtroffen. Ik gebruik zijn andere boeken:T.A. in Nederland deel 1,2 en 3 vaak tijdens mijn werk als coach en trainer maar het handboek Strategisch Coachen is inderdaad inspirerend en stimulerend, ik zal het er absoluut nog vaker op naslaan. Vooral wanneer je werk gericht is op communicatie en 1 op 1 gesprekken zal het boek je verder helpen om als coach je doel te bereiken.
Deze recensie is geschreven door J.L.M. Lamper.

Een boek als coach
Een prima boek waarin op een grondige manier uitgelegd wordt op welke manier je kunt aanleren om effectief met anderen om te gaan, en hoe je een vastzittende interactie weer los kunt trekken. De auteur gebruikt daarvoor onderwerpen zoals de dramadriehoek, Transactionele Analyse en Systeemtheorie.

Het boek is geschreven als een soort studieboek voor de strategisch coach, een professional coach die anderen (de gecoachte) helpt om zelfstandig effectief te worden in de interactie met anderen en met jezelf. De schrijfstijl is bondig en serieus. Maar als je zelf geen strategisch coach bent - en dat ben ik niet - biedt dit boek veel houvast voor zelf-coaching: je plaatst jezelf op de stoel van je eigen coach en van daaruit leer je jezelf.

Voor mij was dit boek een echte eye-opener in vergelijking met veel andere boeken over persoonlijke effectiviteit en communicatie/interactie vaardigheden. De vraag waar ik bijna altijd bij blijf hangen is: "hoe implementeer je het [de kennis opgedaan in het boek] nou in je leven van alledag?". Dit boek is het eerste waarbij ik daarop wel een antwoord kreeg.
Deze recensie is geschreven door F. Schophuizen.

Coachen heeft de afgelopen jaren een stormachtige ontwikkeling doorgemaakt. Vroeger was je een loser als je gecoacht werd, tegenwoordig is het bijna andersom. Ook allerlei gelukszoekers hebben deze markt ontdekt en noemen zich -al dan niet gekwalificeerd- `coach`. Met het ontstaan van een nieuw vakgebied, neemt ook de behoefte aan professionele standaarden toe. Als u naar aanleiding van de titel `Handboek strategisch coachen` verwacht handreikingen te krijgen over coachen op strategisch niveau in organisaties, staat u op het verkeerde been. Maarten Kouwenhoven geeft vooral inzicht in het hanteren van een beperkt aantal theorieën, waardoor een breder overzicht op concurrerende theorieën ontbreekt. Desondanks biedt het boek een aantal nuttige verdiepende inzichten over hoe je individuele coaching kunt aanpakken.

In deel I gaat Maarten Kouwenhoven dieper in op de theorie met betrekking tot `strategisch` coachen. Allereerst natuurlijk de vraag: waarin `strategisch` coachen verschilt van `gewoon` coachen? Strategisch coachen is niet gericht op de problemen die een gecoachte heeft, maar veel meer of uitsluitend op de doelen die hij zichzelf stelt. Kouwenhoven gebruikt een metafoor: `als je met de boot vanuit Calais vertrekt, maakt een klein verschil in de koers een groot verschil in de bestemming.` De gecoachte komt dan ineens niet uit op Groenland, maar in New York. Hoewel de coach weinig invloed lijkt te hebben, kan een kleine verandering dus tot grote gevolgen leiden.

De lezer krijgt een zeer toegankelijk en goed leesbaar overzicht van de verschillende begeleiders, uiteenlopend van mentoren tot therapeuten. Een coach is iemand die de gecoachte aan het denken zet door het stellen van de juiste vragen. Hiermee zet hij een (mentaal) groeiproces in werking. Een coach richt zich hierbij op ontwikkelingsvragen en niet op herstel van ziektebeelden; dat is namelijk weer voorbehouden aan de therapeut.

De lezer wordt in het boek bij de hand genomen in het voeren van coachingsgesprekken. Hoe krijg je het vertrouwen van de gecoachte om aan de slag te kunnen? En welke strategie kun je volgen om vervolgens resultaat te bereiken? Kouwenhoven reikt een model aan met een verkenning van zowel taak- als mensgerelateerde aspecten in onderlinge samenhang. De coach daagt de gecoachte steeds uit om te kijken naar de dieperliggende oorzaken van probleemsituaties.

`Handboek strategisch coachen` bevat een grote bronnenrijkdom waaruit geput wordt. Enkele bronnen zijn bijvoorbeeld de Transactionele Analyse, de Ethologie en de Systeemtheorie. Die laatste komt uitgebreid aan bod in hoofdstuk 7. Organisaties zijn systemen waarvan de onderdelen elk hun eigen rol hebben en elkaar onderling beïnvloeden. Als deze rol niet goed is ingevuld, bijvoorbeeld door een leidinggevende die geen leiding geeft, dan raakt het systeem uit balans en treden er `ziekteverschijnselen` op. Dat uit zich dan in ontevreden medewerkers die niet weten waar ze aan toe zijn of wat ze kunnen verwachten van hun chef. Met deze theorie in de hand, kan de coach de gecoachte helpen hij het opsporen en opheffen van deze stoornissen.

De toepassingen worden beschreven in deel II van het boek. Hierbij worden verschillende gebieden uitgewerkt: coachen als spel, loopbaancoachen, coachen van teams, lastige lieden, lastige leerlingen, het herstelproces van patiënten en ethische dilemma`s. Wat opvalt, is dat in dit deel herhalingen uit het eerste deel voorkomen. De vraag is of dat nodig is.

De eerste twee hoofdstukken worden gekenmerkt door een veelheid aan summiere beschrijvingen. Er wordt wel inzicht gegeven in bijvoorbeeld het opzetten van simulaties en het maken van een loopbaananalyse, maar deze zijn oppervlakkig en missen diepgang. Hierdoor blijft het effect van de gekozen methode onduidelijk.

Kouwenhoven beschrijft in het hoofdstuk Coachen van lastige lieden gedragingen die wij als lastig ervaren. Hij vergelijkt dat gedrag met het gedrag van dieren. Lastige lieden hebben een positieve functie in een organisatie net zoals lastige dieren hun functie hebben in de natuur. Hij biedt de coach handreikingen om het "lastige" dier tot zijn recht te laten komen. Classificeren moet overigens niet worden verward met diagnosticeren. Diagnosticeren gaat over individuen met een stoornis en is voorbehouden aan psychologen en psychiaters. Daar gaat dit hoofdstuk dus niet over.

Kouwenhoven is duidelijk betrokken bij al die docenten die dagelijks om gaan met lastige leerlingen. Hij gaat uitgebreid in op het coachen van lastige leerlingen.De beschreven methode `contracten met probleemoplossende sancties` lijkt een veelbelovende manier te bieden om leerlingen op de rails te houden, die buiten de boot dreigen te vallen. Dit is levendig beschreven met veel voorbeelden.

`Handboek strategisch coachen` sluit af met het coachen bij ethische dilemma`s op persoonlijk en organisatieniveau en geeft een aardig inzicht in hoe je dit kunt aanpakken en het belang hiervan. Door de gebrekkige uitwerking en verantwoording van de keuze (voor bijvoorbeeld Transactionele Analyse als methode), ontneemt de auteur zijn lezers een goed analytisch kader. Hierdoor blijft onduidelijk welke methode het meest geschikt is in een bepaalde situatie. Het sterke punt van dit handboek van Maarten Kouwenhoven is dat het zeer toegankelijk is geschreven. Ook voor niet-ingewijden is het begrijpelijke taal. Het boek geeft een goed inzicht in hoe je coaching kunt inzetten in heel verschillende contexten.

Vincent Janssen heeft deze recensie geschreven samen met Dieke Eelman. Dieke Eelman is zelfstandig coach en trainer op de gebieden van persoonlijke ontwikkeling en leiderschap.
Vincent Janssen is bestuurskundige en adviseert organisaties op het gebied van management- en organisatie-ontwikkeling. Vincent is verbonden aan ROI-Opleiding, coaching en advies.

Een uitermate helder en inspirerend geschreven handboek, waarin een breed scala aan methodieken, technieken, voorbeelden, modellen en nuttige handreikingen de revue passeren.

Strategisch coachen is een werk gebaseerd op een visie. Een belangrijk uitgangspunt vormt de gehanteerde strategie die uitgaat van doelgerichtheid in plaats van probleemgerichtheid. Bij doelgerichtheid staat niet het oplossen van een probleem of het ingaan op een hulpvraag centraal, maar wordt er gewerkt aan een ontwikkelingsvraag, veelal gericht op werk of vaardigheden, met het gezonde deel van degene die gecoacht wordt. Dit is dan ook meteen het grote verschil met psychotherapie wat probleemgericht is.

De twee delen waaruit dit boek is opgebouwd tellen in totaal vijftien hoofdstukken en zijn opgesplitst in een theoretisch deel en een deel gericht op de toepassing van deze grondslagen, wat het geheel zeer gestructureerd en aangenaam overzichtelijk maakt.
Het theoretische deel vangt aan met de uitgangspunten van het strategische coachen, waarbij een onderscheid gemaakt wordt tussen het coachen op de taak-as en het coachen op de mens-as. Bij eerstgenoemde draait het om het vergroten van taakgerichte vaardigheden en het aanspreken van het probleemoplossend vermogen, waar het accent bij coaching op de mens-as ligt op het vergroten van de communicatieve vaardigheden en het vergroten van het gevoel van welzijn. Deze indeling is terug te vinden in het totale eerste deel waarnaast er uitgebreid ingegaan wordt bij de grondslagen die de basis van het strategisch coachen vormen. Dit zijn de systeemtheorie, de Transactionele Analyse en ethologie. Opvallend zijn de aansprekende en levendige wijze waarop deze theorieën gepresenteerd worden; ieder hoofdstuk wordt afgesloten met een literatuuropgave en is tegelijkertijd toegesneden op de praktijk. Aangenaam om te lezen door de vele voorbeelden, figuren, heldere opmaak en duidelijke taal.

In deel twee komen onderwerpen aan de orde als loopbaancoaching, het coachen van teams, lastige lieden en tergende leerlingen, het coachen van herstelgedrag en begeleiden van ethische dilemma`s. Er wordt gebruik gemaakt van dialogen,
diverse spelvormen, aansprekende metaforen en ga zo maar door, waarbij iedere keer ook weer de verwijzingen naar bronnen en meer informatie is opgenomen, zodat de leergierige en ontwikkelingsgerichte mens in dit tot beweging aanzettende boek onbetwist veel van zijn gading zal vinden.

Dit keer niet alleen een boek voor degene ín de rol van coach, maar ook voor de gecoachte zelf. Hij of zij zal uit dit werk een hoop kennis kunnen halen en inzichten op kunnen doen, wat het evengoed een bruikbare bundel maakt in de functie van zelfhulphulpboek.

Deze recensie is geschreven door Audrey de Jong (zelfstandig trainer en counsel/or)