Jodenvervolging in Nederland, Frankrijk en België, 1940-1945

Waarom zijn er tijdens de Tweede Wereldoorlog meer joden uit Nederland weggevoerd en vermoord dan uit andere West-Europese landen? Op deze schrijnende vraag geeft Jodenvervolging in Nederland, Frankrijk en België eindelijk antwoord. De auteurs voorzien met hun onderzoek in een diep gevoelde behoefte, zowel wetenschappelijk als maatschappelijk.

Vergelijkend onderzoek

Tientallen jaren hebben historici zich beziggehouden met het opmerkelijke verschil in de percentages omgekomen joden uit Nederland (ongeveer 75%) en landen als België (40%) en Frankrijk (25%). De historici Griffioen en Zeller doen in dit boek uitspraken over deze kwestie, waarbij zij zich als eersten baseren op grondig en toegespitst vergelijkend onderzoek. Ze hebben gekeken naar de overeenkomsten en verschillen in het bestuur van de bezetters in Nederland, Frankrijk en België, de houding van de overheden en de bevolking, en de mogelijkheden van de joodse bevolkingsgroepen om aan vervolging te ontkomen.

Alleenheerschappij Duitse politie

Voor de Nederlandse situatie is het vooral opvallend dat de Duitse politie de alleenheerschappij kreeg over de voorbereiding, organisatie en uitvoering van de deportaties, buiten het overige bezettingsbestuur en de Nederlandse autoriteiten om. Na de brute razzia’s en de Februaristaking in 1941 – het enige massale, publieke protest tegen de Jodenvervolging tijdens de oorlog – voerde de bezetter de joden zo onopvallend mogelijk weg en maakte daarbij gebruik van misleiding en bedrog. Dit in tegenstelling tot wat in de zomer van 1942 in België en Frankrijk gebeurde. Van Vichy-Frankrijk geeft dit boek een onthullend en onthutsend beeld.

Georganiseerd verzet

Een ander belangrijk verschil met de twee andere landen was de late opkomst van georganiseerd verzet en onderduikmogelijkheden in Nederland. Zo vonden joods verzet en onderduik in België al snel aansluiting bij algemene verzetsbewegingen.

In de pers

"Twee Nederlandse historici voltooiden recentelijk een vergelijkende analyse van de Holocaust in Nederland, België en Frankrijk, waarbij voor het eerst de Joden als volwaardige hoofdrolspelers zijn geïntegreerd in een verklarend model van de enorme verschillen in aantal slachtoffers in die landen. Hun resultaten zijn veel overtuigender dan welke voorafgaande studie ook." - Prof. Dan Michman, in: The Holocaust. Voices of Scholars (2009), p. 120

"Een uiterst gedetailleerde en zeer systematische analyse van tientallen opvallende overeenkomsten en verschillen in opeenvolgende fasen van de vervolging van Joden. Dat levert al met al heel wat op." - Prof. Ido de Haan (NRC Handelsblad en nrc.next, 5 mei 2011).

"Een grondig gedocumenteerde en diepgaande vergelijking tussen Nederland, België en Frankrijk." - Ad van Liempt (De Oorlog, 2009), p. 261.

Op 15 mei 2016 verscheen op de website van het NIOD een artikel over Jodenvervolging in Nederland, Frankrijk en België. Lees het artikel hier terug.