Waar kunnen we landen?

We begrijpen niets van de politiek van de laatste decennia als we het vraagstuk van het klimaat niet centraal stellen, dat is de prikkelende hypothese van filosoof Bruno Latour.

Klimaatverandering centraal

Latour brengt hier klimaatverandering in verband met de (neoliberale) ‘deregulering’ en de toename van ongelijkheid. Deze drie verschijnselen hebben volgens Latour geleid tot de huidige situatie: kritiek op de globalisering en het verlangen om terug te keren naar de bescherming die de natiestaat zou hebben geboden.

Het ideaal van een gedeelde wereld verdwijnt in ‘het Westen’ – dat blijkt onder meer uit de verkiezing van Trump, de Brexit en de weerstand tegen migratiestromen uit het Midden-Oosten en Afrika.

Gemeenschappelijke grond

Als we weerstand willen bieden aan deze situatie zullen we weer een gemeenschappelijke oriëntatie moeten vinden, zullen we ergens moeten landen. Daarvoor is een kaart nodig met de posities van het nieuwe politieke landschap. Latour geeft een overtuigende aanzet tot het tekenen van zo’n kaart en besluit met een pleidooi voor het Europa waarin hij zou willen landen. Kunnen we politiek herdefiniëren als wat ons terugvoert naar de aarde?

Wij zijn nooit modern geweest

De grondslag van zijn denken over klimaat en de verhouding tussen natuur en cultuur legde Latour vast in een van zijn hoofdwerken Wij zijn nooit modern geweest uit 1991 dat in 2017 in Nederlandse vertaling verscheen in de serie Boom Klassiek.