Het moment
Over Heraclitus en aanwezigheid
Beeldend essay over het menselijke denken van Heraclitus
Rond 500 voor Christus deed Heraclitus in zijn geboortestad Efeze enigmatische uitspraken die de filosofie tot in de moderne tijd diep zouden beïnvloeden – van Hegel en Nietzsche tot Heidegger en Derrida. We weten het dankzij Heraclitus: de wereld is een proces, verandering is overal. Wij blijven terwijl de rivier stroomt, en tegendelen verdringen elkaar in een onophoudelijke strijd.
De antropologie die aan deze inzichten ten grondslag ligt, wordt in Het moment door Ben Schomakers in zijn poëtische, precies-wetenschappelijke stijl beschreven. Met grote kennis van de vroegste Griekse filosofie en literatuur en van de moderne psychologie gaat hij een gesprek aan met Heraclitus en roept hij een beeld op van de ‘aanwezige mens’. Dat beeld is ook van vitaal belang voor moderne mensen, die alles zelf willen doen, terwijl ze hunkeren naar een houvast buiten henzelf. Het moment laat ons de werkelijkheid zien zoals we haar eerder niet zagen.
Over de auteur
Ben Schomakers is filosoof en classicus. Hij promoveerde op Heraclitus’ tijdgenoot Parmenides en publiceerde nadien veelvuldig over de Griekse oudheid. Hij vertaalde onder andere Over de ziel en Metafysica van Aristoteles en Alle woorden van Heraclitus. Recente boeken zijn Het begin van de melancholie (2018, winnaar Van Helsdingen-prijs en shortlist Socratesbeker) en Verlangen opnieuw (2023, longlist Socratesbeker).
Er verschijnt een filosoof (vooraf)
Beeld en leven 11 – Woorden 13 – Steen of spel? 16 – De
vraag in de wind 18 – De plaats van de echtheid 20 – Op de
hoek 26 – Praktisch 27
Het moment
1. Openheid 29
2. Het gelijk van het orakel 32
3. Agora 38
4. Begin 42
5. Fascinatie 45
6. Afwezigheid 52
7. Het ene woord 60
8. Wij en het woord 67
9. Het woord van de ziel 74
10. De spreker 79
11. Constellaties 83
12. Het proces 91
13. De wil van de ene 98
14. De stuurman 106
15. Ik 112
16. Het aanwezige 125
17. Moderne mensen 130
18. Verlangen 139
Verwijzingen 153
Reviews 'Het moment'
In de media
‘[Schomakers] twee recentste bijdragen getuigen van zijn bekwaamheid in antieke, complexe, zelfs duistere literatuur: de befaamde en uitdagende aforismen van Herakleitos van Efeze (fl. 500). Terwijl die vereeuwigd is als een melancholicus en
misantroop, komt Ben Schomakers met een verfrissende kijk op deze filosoof uit de
periferie van de toenmalige Griekse wereld, de westkust van Klein-Azië of hedendaags Turkije.’ – Kleio, Tijdschrift voor oude talen en antieke cultuur
‘Het beste Nederlandse filosofieboek dat ik in jaren heb gelezen. Een verantwoording van een nieuwe vertaling, klassieke filosofie die relevant is (en niet relevant gemaakt wordt), persoonlijk, beeldend (Heraclitus die in de schaduw van de tempel in raadselen spreekt), strikt maar creatief, vreemd maar niet vervreemdend, nou ja, ik ben enthousiast.’ – Dennis de Gruijter, stoïcijns filosoof en coach
