Hegel, Kierkegaard, Marx

Als de grote dialectische denkers van de 19e eeuw noemt de auteur Hegel, Kierkegaard en Marx. De grondlegger van het nieuwe dialectische beginsel is Hegel; aan hem wordt in dit werk ook de meeste aandacht besteed. De schrijver doet dit op een originele wijze: in de dialectiek ziet hij meer dan de fameuze methode van de "drieslag", en wel een dynamiek die Hegel uit de werkelijkheid zelf afleidde, die ook met de spanning van het tijdsgebeuren in verband wordt gebracht. Tot dit verband behoort ook de utopie, die bij alle drie de denkers een bepaalde plaats inneemt. Daarom kunnen zij ook onder één hoofd worden samengevat.

Kierkegaard en Marx hebben beiden, elk van hun eigen standpunt uit, het systeem van Hegel met beslistheid afgewezen, maar niettemin werkte de dynamische dialect in al hun eigen beschouwingen door. Bij Kierkegaard neemt ze de bekende "socratische" vorm aan; op een nog directer wijze is het marxisme van het dialectisch denken doortrokken. Met dit uitgangspunt is het de schrijver mogelijk geweest over deze, al zo vaak besproken denkers eigen oorspronkelijke beschouwingen te geven die, in een klare en boeiende schrijftrant, in hoge mate stimulerend zijn.