Coachen naar eigenheid

De basisgedachte van het boek Coachen naar eigenheid is dat ieder mens een bijzondere eigenheid in zich heeft. Deze eigenheid komt door gebrek aan bewustzijn, persoonlijke blokkades of lonkende materiële visioenen echter vaak niet naar voren. Dit boek wil die eigenheid in mensen juist naar de oppervlakte halen.

“Coachen naar eigenheid” gaat verder waar Brouwer’s vorige boek: “Onorthodoxe interventies bij coachen” eindigde. Brouwer betoogt in 'Coachen naar eigenheid' dat sommige mensen het leven leiden dat bij hen past, waar anderen juist vastlopen. Mensen zijn nu eenmaal geneigd om zich aan te passen aan de geëconomiseerde maatschappij en verliezen het inzicht in hun eigen talenten. Veranderen begint bij het accepteren van en het meebewegen met verandering. Wie vasthoudt aan zekerheden en rigide denkt in termen van óf goed óf fout, komt er vroeg of laat achter dat die zekerheid schijn is en als een zeepbel uiteen spat. Zo iemand stagneert in zijn eigen ontwikkeling. Voor ontwikkeling van eigenheid is innerlijke focus nodig. Denken, voelen en doen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Pas als deze drie in balans zijn, kan eigenheid aan het licht komen. Brouwer stelt in 'Coachen naar eigenheid' het talent van de gecoachte centraal, en niet de motivatie of competenties. 'Coachen naar eigenheid' vertelt over deze drie ingangen denken, voelen en doen. Met de elementenleer komt de holistische visie van Brouwer naar voren. Om eigenheid en talent te ontwikkelen, moeten de vier basisenergieën in balans zijn. Die basisenergieën zijn: aarde (thuis zijn in jezelf), water (levensvreugde), vuur (resultaatgerichtheid, pro-activiteit) en lucht (denken, structureren, ontdekken.) Die basisenergieën corresponderen met bepaalde fysieke plekken en kleuren. Wie zich enigszins bezighoudt met de vraag naar zingeving en spiritualiteit is allang vertrouwd met deze begrippen. Menigeen ervaart werk en spiritualiteit misschien nog als twee verschillende werelden; het werk is voor overdag; je persoonlijke zoektocht naar “spiritualiteit” doe je in je eigen tijd. De holistische benadering van Brouwer laat duidelijk zien dat resultaatgerichtheid en spiritualiteit hand in hand gaan en is daarom in mijn ogen baanbrekend. Brouwer laat zien dat zij het instrumentele coachen ver voorbij is. Wat het boek tegelijkertijd ook duidelijk maakt is dat instrumentele coaching niet tot blijvende resultaten kán leiden omdat hiermee essentiële menselijke niveaus in denken, voelen of doen worden genegeerd. Hilde Veraart-Maas, auteur ""Socratisch coachen ” (2006) februari 2008

We zouden ons als coaches weer bewust moeten worden van de zeven basisregels voor een persoonlijk fundament. Deze zeven regels zijn volgens Cobi Brouwer:

1. iedereen is bijzonder;
2. lichaam, denken en voelen zijn onlosmakelijk;
3. iedereen maakt een eigen wereld en `de werkelijkheid` kent niemand;
4. alles verandert altijd;
5. verandering van waarneming brengt een andere werkelijkheid;
6. iedereen `kent` iedereen;
7. liefde is een altijd aanwezige en verbindende energie.

Coachen naar eigenheid gaat in op de radicale veranderingen die soms nodig zijn om te komen tot eigenheid. Daarbij is de kerngedachte dat ieder mens een unieke eigenheid, een bijzondere kwaliteit heeft, die door gebrek aan bewustzijn en blokkades niet altijd gekend wordt. Voor velen is het nodig om de focus op de buitenwereld om te zetten naar de binnenwereld; het denken om te zetten naar voelen en ervaren en negatieve gedachten om te zetten in positief denken, voelen en doen. Vanuit de basisregels kan een coach hieraan werken met een cliënt. Gaat het in het eerste deel van het boek om de bodem onder en de focus van gericht veranderen, in het tweede deel worden drie ingangen uitgewerkt om de verandering daadwerkelijk te kunnen faciliteren. Op een heldere manier wordt onze manier van waarnemen, denken en voelen uiteengerafeld. Waarneming en bewustzijn maken ons tot wie we zijn en wie wil veranderen heeft inzicht hierin nodig.
 
De drie ingangen die Brouwer uitwerkt, zijn:
1. mentale patronen: hoe werkt ons denken en wat maakt dat iemand in zichzelf gespleten raakt;
2. fysieke- en gedragspatronen: hoe kunnen we het lichaam leren ervaren als feedbacksysteem bij veranderingsprocessen; het gaat om bewustzijn van houding, ademhaling, leefgewoonten, enzovoorts;
3. energieën en gevoelens: welke brengen ons in balans en geven kracht om eigenheid te vinden?

Alle ingangen zijn heel herkenbaar: de gevangenheid in de eigen waarneming; de `imprints` die we ontwikkeld hebben als overlevingsstrategieën en de effecten daarvan; en tenslotte de basisenergieën, waarin de elementen vuur, lucht, water en aarde op een verrassende manier aan de orde komen. Het boek zou niet compleet zijn zonder deel drie, met daarin een groot scala aan oefeningen die de coach in kan zetten om de cliënt te coachen naar eigenheid. Veel van de oefeningen komen uit de hoek van de NLP. Verder is het hele boek gelardeerd met voorbeelden, en lezen we gelukkig niet alleen de succesverhalen. Het boek nodigde mij spontaan uit tot `meedoen` met de oefeningen, want ook voor mij als coach is het belangrijk om me bewust te blijven van mijn eigenheid. Wat het boek verder zo waardevol maakt is dat het zeer liefdevol geschreven is, waarbij naar mijn idee de essentie beschreven is van wat het coachingwerk inhoudt. Het is door het hele boek te `voelen` dat Cobi vanuit deze regels leeft en schrijft. En hoewel het misschien nooit te zeggen is dat een boek volledig is, vind ik dit toch een afgerond geheel en bevat het boek de absolute basiskennis voor iedereen die werkt aan het tot bloei brengen van mensen.

Recensie geschreven door Tineke Veenstra - zelfstandig loopbaancoach.

Omdat ik haar vorige twee boeken met veel plezier en waardering heb gelezen, wilde ik het derde boek van Cobi Brouwer beslist niet missen. `Coachen naar eigenheid` gaat verder waar haar vorige boek: `Onorthodoxe interventies bij coachen` eindigde. Brouwer betoogt in `Coachen naar eigenheid` dat sommige mensen het leven leiden dat bij hen past, waar anderen juist vastlopen. Mensen zijn nu eenmaal geneigd om zich aan te passen aan de geëconomiseerde maatschappij en verliezen het inzicht in hun eigen talenten.

`Coachen naar eigenheid` vertelt over de ingangen om iemands eigenheid te helpen vinden en naar buiten te brengen. Alleen door zelfinzicht en bewust gebruik van innerlijke informatie kan die eigenheid tot bloei komen.

Hiervoor is een focusomslag van 180 graden nodig: van aanpassing aan de veranderlijke, chaotische buitenwereld naar gerichtheid op het innerlijk. Innerlijke stabiliteit en eigenheid zijn noodzakelijk om in deze maatschappij overeind te blijven en toch verbonden te blijven met diezelfde samenleving. Brouwers benadering is duaal, omdat interne verandering en aanpak van externe factoren elkaar niet uitsluiten maar aanvullen. Brouwer stelt het talent van de gecoachte centraal en niet de motivatie of competenties. Het begin van verandering ligt bij het accepteren van en het meebewegen met verandering. Wie vasthoudt aan zekerheden en denkt in termen van goed of fout, komt er vroeg of laat achter dat die zekerheid schijn is en als een zeepbel uiteen kan spatten. Zo iemand stagneert zijn eigen ontwikkeling. We zijn eraan gewend de focus te leggen op de externe wereld en resultaten. Voor ontwikkeling van eigenheid is echter innerlijke focus nodig. Denken, voelen en doen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Pas als deze drie in balans zijn, kan eigenheid aan het licht komen. Onze beelden, ideeën en opvattingen, ofwel ons denken, creëren onze eigen werkelijkheid. Als de waarneming verandert, verandert onze werkelijkheid ook. Die werkelijkheid wordt in onze rationele maatschappij vervormd omdat we steeds verder van onze primaire, zintuiglijke gevoelsreactie afkomen te staan en het denken die zintuiglijke waarneming overneemt. Bovendien denken we in hokjes en niet meer in samenhang. Zo kan elke zelf gecreëerde werkelijkheid voor iemand `dé waarheid` worden. Het denken brengt niet alleen ongekende mogelijkheden, maar ook die balans en stress als we niet gericht waarnemen en de verbinding maken tussen zintuig en gebeurtenis of de eigen innerlijke wereld. De effecten van al die indrukken en ervaringen zijn opgeslagen in ons geheugen. Dit zijn de zogenoemde `imprints`, die met elkaar iemands besturingssysteem vormen, dat al of niet adequaat is. De coach kan het besturingssysteem veranderen door die imprints te veranderen, te verminderen, op te heffen of om te buigen.
Met de elementenleer komt de holistische visie van Brouwer naar voren. Om eigenheid en talent te ontwikkelen, moeten de vier basisenergieën in balans zijn. Die basisenergieën zijn: aarde (= thuis zijn in jezelf), water (= levensvreugde), vuur (= resultaatgerichtheid, pro-activiteit) en lucht (= denken, structureren, ontdekken). Die basisenergieën corresponderen met bepaalde fysieke plekken en kleuren. Iedereen heeft wel een of twee dominante energieën; de problemen ontstaan als er disbalans is.
 
Er zijn drie ingangen om iemand te helpen:

. Via de fysieke waarneming, door iemand bewust de ervaring van lichaam en zintuiglijke waarneming te leren herstellen;
. via de directe waarneming, door herstel van bewust waarnemen en ervaren van innerlijke processen, gevoelens en energieën;
. via het mentale systeem, door het ombuigen van bestaande denkpatronen en het ontwikkelen van nieuwe.

In de hoofdstukken 7, 8 en 9 laat Brouwer zien hoe zij de ingangen benut, met een reeks van oefeningen voor uzelf en uw cliënt. Klinkt het zweverig: energieën, elementenleer, kleuren? Misschien nog wel in de rationele, geëconomiseerde samenleving, met de vermeende zekerheden die daarbij horen. Maar wie zich enigszins bezighoudt met de vraag naar zingeving en spiritualiteit (zoals het werken met chakra`s, met yoga of wereldreligies), is allang vertrouwd met deze begrippen. Brouwer laat zien dat zij de instrumentele coachingstechnieken ver achter zich heeft gelaten. De manier waarop zij deze spirituele aspecten en een resultaatgerichte aanpak integreert tot een holistische benadering is in mijn ogen baanbrekend. De niveaus waarop zij werkt maken duidelijk waarom instrumentele coaching niet tot blijvende resultaten kán leiden: teveel essentiële menselijke niveaus in denken, voelen en doen worden genegeerd. Terwijl de return-on-investment in veel bedrijven zo`n hot issue is. Brouwer is de exponent van de coach die werkelijk het beste uit mensen haalt door begeleiding, niet door sturing. `Mensen willen wel veranderen, maar niet veranderd worden.` Mijn enige kanttekening heeft betrekking op de ruime doelgroepomschrijving. Voor iedereen binnen die doelgroep is het de moeite waard om kennis te maken met deze aanpak. Maar om verantwoord volgens deze holistische aanpak te kunnen werken, is veel zelfkennis en ervaring nodig.

Recensie geschreven door HiIde Veraart-Maas, organisatiesocioloog, is zelfstandig gevestigd bij Veraart Interim Management en Organisatieadvies in Leidschendam.

Interview

Vraag: Wat betekent je boek voor de behandeling van stress?

“Eén miljoen mensen in Nederland slikken anti-depressiva. Velen hebben een burn-out. We zitten in een snelkookpan. Iemand die geen zelfvertrouwen heeft kan niet blijven staan in het leven. Coachstrategieën zijn erop gericht dat mensen daarin overeind blijven. Ik zeg: breng mensen terug naar hun eigen bronnen, help ze om zichzelf op een andere manier te leren kennen. Je kunt de ingang kiezen van het mentale, van het lichaam en van gevoel.”

Vraag: Waarom werk je in je boek ook met de Middeleeuwse elementen aarde, water, vuur en water?

“Ze zijn nog veel ouder. Ik zie ze niet als metaforen, maar vrij letterlijk in ons fysieke systeem. Pro-actieve mensen bijvoorbeeld hebben in hun energiehuishouding een groot accent op vuur. De oude bronnen die ik noem worden verbonden met modern hersenonderzoek. Zo hebben wetenschappers ontdekt dat zich achter je hart een centrum bevindt waar je intuïtie zetelt. De Amerikaan Daniel Goleman, bekend van de bestseller over emotionele intelligentie, heeft daar een bekend boek over geschreven.”

Vraag: Je baseert je ook op het boeddhisme. Gaan oosterse landen anders om met stress?

“Ik ben jaarlijks een maand in India. Daar werken jonge mensen bijna twintig uur per dag! Vakanties kennen ze nauwelijks. Als je het daar niet redt, staan er twintig anderen klaar om je plaats over te nemen. Er is een enorme druk. Veel mensen plegen er zelfmoord, net als in China en Japan. Zelfs in afgelegen gebieden zie je coachingsbureaus opkomen. Ze hebben een wij-cultuur, maar krijgen een model van onze individuele samenleving opgelegd. Ze gaan daarin mee om aan de armoede te ontsnappen, maar gaan gebukt onder grote mentale druk.”

Ineke van den Berg:
Mensen hebben de natuurlijke drang om hun eigenheid te verwezenlijken. Deze drang kan afgesloten raken. Coachen naar eigenheid brengt mensen via de zintuigen terug bij hun mentale, fYsieke en aangeboren innerlijke energie. De drie woorden in de titel werkt Brouwer compact en praktisch uit in dit boek.

Coachen, zoals zij dat beschrijft, vraagt van de coach dat zij zelf bewust is van en contact heeft met haar eigen eigenheid. Volgens Brouwer werkt de coach vanuit het verlangen bijzonderheid in een ander zichtbaar te laten worden. De coach richt zich op de potentie die nog ongekend of gestagneerd is in de ontwikkeling. Zij helpt deze ruimte geven. Het woord "naar" in de titel van het boek kunnen we begrijpen als het begeleiden van een proces van (her)ontdekken, (her)vinden en ontsluiten van deze oorspronkelijkheid.

De coach helpt de cliënt de gebruikelijke focus op de buitenwereld om te zetten naar gerichtheid in de eigen binnenwereld. En helpt de cliënt om die zich bewust te laten worden van zijn eigen mentale en fYsieke processen en gevoelens en om hierin de sleutel tot verandering te vinden. De coach richt zich op negatieve gedachten en remmend gedrag omzetten in positief en uitdagend denken, voelen en doen. Een analoog, niet te plannen proces.

De hoofdstukken die de manieren uitwerken waarop we waarnemen, denken en voelen (als cliënt én coach) scherpen het bewustzijn van de wijze waarop mensen in zichzelf gespleten kunnen raken, hoe ze een eigen wereld kunnen creëren die niet de werkelijkheid is en hoe innerlijke energieën uit en weer in balans raken.
Brouwer beschrijft een aantal concrete methoden die coaches hiervoor kunnen inzetten. Haar boek is niet revolmionair. Maar het is wel goed om daardoor weer eens te beseffen dat de zintuigen krachtige ingangen zijn om talenr op te sporen. Met een aantal concrete methoden om dar te doen.

Jan Woldendorp:
Toen ik Coachen naar eigenheid in handen kreeg, was mijn eerste reactie: weer een boekje over coaching! Er zijn inmiddels al zo`n tweehonderd titels! Maar wat is dan eigenheid? Is het iets wat we tot nu toe over het hoofd hebben gezien? Wat voegt dit boekje toe? Na het lezen ervan waren beide vragen nog niet echt beantwoord. Het is een goed leesbaar boek met concrete voorbeelden en verhelderende casuïstiek. De auteur slaagt erin de uitgangspunten van coaching te verbinden met inzichten uit NLP, boeddhisme, (oosterse) psychologie en wijsbegeertepsychologie. Ze introduceert bijvoorbeeld een voor mij nieuw en bruikbaar begrip als imprints: invloeden van binnen én buiten die leiden tot onze overtuigingen en zienswijzen.

Het lukt Brouwer goed de aandacht van de externe naar de innerlijke focus te verleggen, maar ze verzuimt daarna die andere dimensie erbij te betrekken. Ook de stelligheid waarmee Brouwer uitspraken doet, wekt lichte irritatie: is dat zo, wie zegt dat? Een boekje als dit heeft geen weten
schappelijke pretenties en hoeft die ook niet te hebben. Toch heb ik behoefte aan een verbinding met actuele theorievorming. Ik mis bijvoorbeeld een koppeling tussen het nieuwe begrip eigenheid en vergelijkbare begrippen als zelf, ego en persoon(lijkheid). Begrippen waarover we veel meer weten. De (schaarse) voetnoten en eenzijdige literatuurlijst bevestigen dat een theoretische basis leggen voor de auteur geen doel op zich is. Zij bevestigt dat in haar voorwoord: `Het is een soort van weten dat dit boek vertelt, geen zeker weten.` Wie zoekt naar een goed standaardwerk over coaching raad ik aan toch verder te zoeken. Maar voor de loopbaancoach die kan leven zonder die theoretische fundering, is het boekje een bruikbare aanvulling op wat er al is.

Coachen naar eigenheid brengt iemand zodanig bij zichzelf, dat deze het eigen talent herkent en tot bloei kan brengen. Talent is aanwezig in ieder persoon en is niet te kopiëren van een ander.
Dit boek is geschreven voor coaches, supervisoren, opleiders en trainers, psychologen, psychotherapeuten, managers en P&O-adviseurs die werken aan het tot bloei brengen van eigenheid en talent van mensen.

De auteur leert de lezer om het talent van de gecoachte centraal te stellen in plaats van de motivatie en competenties. Er worden drie ingangen besproken: de fysieke, gevoelsmatige en mentale bewustwording/ontwikkeling. De schrijfster schreef meer boeken over coaching. Haar boek `Onorthodoxe interventies bij coachen`* leverde stof tot discussie bij de beroepsgroep. Zij is andragologe en studeert momenteel oosterse psychologie. De invloed hiervan was niet eerder zo duidelijk aanwezig in haar boeken. De schrijfster baseert zich in dit boek af en toe op het boeddhisme en werkt met de elementen aarde, water en vuur. Dit maakt het geheel minder `aards` dan de lezer van haar gewend is. Dit wordt echter gecompenseerd door de leerrijke voorbeelden en handige, direct toepasbare oefeningen. Dit boek is bruikbaar voor coaches, supervisoren, trainers en HR-managers die werken aan het tot bloei brengen van het talent van mensen. *a.i. 2006-39-0-087 (derde druk, 2006). Greet Kooistra