Fundamentele rechten en de rol van de rechter

Wat valt er onder het begrip ‘religie’? Wanneer is een uiting ‘haatzaaien’? Wordt het verspreiden van ‘nepnieuws’ beschermd door de vrijheid van meningsuiting? Omvat het recht op leven ook het recht op maatregelen tegen klimaatverandering?

Steeds vaker doen mensen een beroep op fundamentele rechten om uiteenlopende aanspraken te onderbouwen. Voorbeelden zijn de claims tegen de Staat in de klimaatzaken, de pleidooien voor erkenning van het recht op een eigen identiteit en het beroep op het recht op lichamelijke integriteit door tegenstanders van verplichte vaccinaties.

Hoe ver mag de rechter gaan in het bepalen van de reikwijdte van fundamentele rechten? Zou de rechter alle wetgeving aan de Grondwet moeten kunnen toetsen? Hoe vermijdt hij dat hij daarbij het terrein van de politiek betreedt? Gaat de rechter in sommige gevallen te ver, of juist nog niet ver genoeg? Vanuit diverse perspectieven op fundamentele rechten en de rol van de rechter bieden de bijdragen aan deze bundel inzichten die uitnodigen tot nadere reflectie.